انواع تحقیق

پایان نامه

تحقیق را به صورت هاى مختلفى تقسیم کرده و انواع گوناگونى را براى آن در نظر گرفته اند. با اهمیت زیاد ترین تقسیم بندى تحقیق , تقسیم آن به دو نوع بنیادى و کاربـردى است . تحقیق بنیادىبه منظور ارائه نظریه هاى جدید علمى و گسترش عـلوم در زمینه هاى مختلف صورت مى پذیرد. این نوع تحقیق با هدف پروراندن نـظـریـه هـاى عـلمى از طریق کشف اصول قواعد کلى صورت مى گیرد و به کـاربـرد ایـن یـافـتـه ها در صحنه عمل و واقعیت کمتر توجه مى شود. این نوع تـحـقـیقات اکثرا در موقعیت هاى آزمایشگاهى اکثرا بر روى حیوانات انجام مـى شـود. روان شـنـاسـان از جـمـلـه پژوهشگران ى هستند که به انجام این نوع تحقیقات بیشتر علاقمند می باشند .

تـحـقیقات کاربردى به منظور حل سریع موارد و مشکلات و اتخاذ تدابیر ضروری انـجام مى شود. این نوع تحقیق با استفاده ازیافته هاى تحقیقات بنیادى در صدد حل مشکلات گوناگون بر مى آید. به جمله دیگر, در تحقیق کاربردى , محقق یافته هاى تحقیق بنیادى را در صحنه عمل مى آزماید, بناجهت ن , تحقیق کاربردى بر خلاف تحقیق بنیادى که جنبه نظرى دارد, بیشتر به سمت پدیده هاى واقعى و مـسـایـل عـملى معطوف است در شرایط غیر آزمایشگاهى در رویارویى با واقعیات سیاسى آاجتماعى و... انجام مى شود.

بـرخـى دیگر از مالک نظران , در یک تقسیم بندى کلى , تحقیق را به دوگونه تـحـقـیق تکوینىو تحقیق گسترش اى (تکاملى) تقسیم کرده اند. از این دیدگاه , تحقیق تکوینى به تحقیقى اطلاق مى شود که در صدد یافتن علت تکوین ایجاد یک پدیده یا مساله تحقیق است , ولى تحقیق گسترش اى یا تکاملى , تحقیقى است که به دنبال فهم فرآیند مسیرى است که یک موضوع پدیده ازشروع تولد خود تا کنون طى کرده است . این نوع تحقیق بر آن است تا معلوم کند که , پدیده مورد نـظـر چـه مـسـیـرى را پـشـت سرگذاشته و برای چه چنین مسیرى را طى کرده است.

بـرخـى دیـگر عقیده دارند که تمام مطالعات تحقیقى به صورت یکى از اشکال سه گانه تحقیق تاریخى , تحقیقتوصیفى و تحقیق تجربى یا مجموعه اى از آن ها خـواهـد بـود. از ایـن دیـدگـاه , تحقیق تاریخى , آنچه را که وجود داشته است تـوصـیـف مـى کند, به جمله دیگر این نوع تحقیق حاوی بررسى , ثبت , تجزیه تـحـلیل تفسیر رویدادهاى قدیم است تا به یاری آن , محقق ضمن معرفت قدیم , به معرفت وضع موجود تا حدودى نیز به پیش بینى وضع آینده نایل شود.

تـحـقیق توصیفى نیز از این دیدگاه آنچه را که هست توصیف مى کند. این نوع تحقیق نیز حاوی توصیف , ثبت و تجزیه تحلیل شرایط موجود است . در این نوع تحقیق سعى مى شود تا ارتباطات میان عوامل (متغیرهاى) دست کارى نشده کشف شـود. درتـحـقیق تجربى نیز محقق در صدد معین کردن روابط موجود بین عوامل متغیرهاى مختلف است , با این فرق که درتحقیق تجربى امکان دست کـارى کنترل عوامل متغیرهاى دخیل در مورد تحقیق یا پدیده مورد نظر وجود دارد.

دانـشـمـندان و مالک نظران درسروش تحقیق , انواع زیادى از تحقیق را نام بـرده انـد کـه بررسى تمام آن ها ممکن نیست , دریک جمع بندى مى توان به سه نـوع اصلى تحقیق اشاره کرد. به جمله دیگر, تحقیق در علوم اجتماعى به طور عام و علوم سیاسى به طور ویِژگزینشه به یکى از اشکال زیر مى تواند وجود داشته باشد.

1) تحقیق اکتشافى

2) تحقیق توصیفى

3) تحقیق تبیینى

تحقیق اکتشافى: هـدف اصـلـى در تـحـقـیـق اکـتـشافى , معرفت وضعیتى است که درمورد آن آگـاهـى هـاى ضروری وجـود ندارد, به جمله دیگر, در این نوع تحقیق , محقق به دنبال دستیابى به اطلاعاتى است که با کمک آن ها مى تواند مورد تحقیق را به خـوبـى بـشـنـاسـد. بنابر این , بااین تعریف هر تحقیقى نیازمند انجام یک سرى مـطـالـعـات اکـتـشـافـى اسـت یـعـنـى تحقیق اکتشافى زمینه اى است براى انجام تحقیقات با اهمیت زیاد تر و وسیع تر.
بـرخـى از مالک نظران , تحقیق اکتشافى را تحقیق برآوردى نیز نامیده اند, به نـظـر آن هـا در این نوع تحقیق , هیچ فرضیه اى پیشنهاد نمى شود و مورد آزمون قـرار نمى گیرد بلکه هدف آن فقط به دست دادن برآوردى از یک مساءله ویِژگزینشه است . تحقیق اکتشافى را نمى توان تحقیق به معناى حقیقى آن دانست , بلکه در عـوض نوعى تحقیق است که باعث وسعت بخشیدن به دیدگاه ها و اندیشه هاى محقق مى شود. بـنـا بـراین , وظیفه تحقیق اکتشافى نه رسیدگى کردن به فرضیه هاى تحقیق است نه جمع آورى اطلاعات درمورد مساءله تحقیق , بلکه ایجاد زمینه مناسب بـراى درک بـهـتـر پـدیـده هاى مختلف مساءله خاصى است که محقق , فاقد اطـلاعـات کـافى درآن مورد است . تحقیق اکتشافى ممکن است به صورت هاى مـختلفى انجام شود مانند: خواندن متون نوشته هاى مختلف ,مصاحبه با افراد, مشورت با اساتید مالک نظران و...

تحقیق توصیفى: تحقیق توصیفى حاوی مجموعهروش هایى است که هدف از آن ها توصیف کردن پـدیـده یـا پـدیـده هاى مورد بررسى است . دراین نوع تحقیق , توصیف و معرفى پـدیده مورد نظر از طریق بر شمردن ویژگى ها, ابعاد حدود آن پدیده صورت مـى پـذیرد. دراین نوع از تحقیق , محقق ممکن است در صدد شناسایى عوامل و مـتغیرهاى دخیل در یک پدیده یا مورد ویِژگزینشه برآید ولى به بررسى روابط بین ایـن عـوامـل تشخیص نوع آن ها نمى پردازد. به جمله دیگر, هدف در تحقیق تـوصیفى , شناسایى وضع موجود است , نه قضاوت درباره آن یا بررسى نوع رواب ط موجود بین عوامل متغیرهاى مختلف .
بـنـابـراین , در یک تحقیق توصیفى , محقق الزاما در پى کشف و توضیح ارتباطات , همبستگى ها و نیز آزمودن فرضیه ها پیش بینى حوادث رویدادها نیست , بلکه توجه او بیشتر در جهت توصیف گزارش نویسى از موقعیت ها و وقایع بر طبـق اطـلاعاتى است که بیشتر جنبه وصفى دارد, اما باید دانست که مالک نظران در مـورد مفهوم دقیق تحقیق توصیفى اتفاق نظر ندارند وگاهى به تعریف این نـوع از تـحـقـیـق تـا آن اندازه وسعت مى دهند که حاوی تمام انواع تحقیق جز تحقیقات تاریخى تجربى ,مى شود. در اینجا منظور از تحقیق توصیفى عـبـارت اسـت از: تـوصـیـف عـیـنـى , واقـعى و منظم خصوصیات یک پدیده , یک موقعیت یا یک مساله .

تحقیق تبیینى: ایـن نوع تحقیق که به آن تحقیق علمى نیز گفته مى شود, در صدد پیدا کردن روابـط عـلـت معلولى بین متغیرهاى مختلف است .اما ناگفته نماند که در عـلوم سیاسى یا به طور کلى در علوم اجتماعى , بررسى ارتباطات على به گونه اى قـطعى بیان نیست ـ یعنى در علوم اجتماعى به طور مسامحه از روابط علت مـعـلـولـى سـخـن بـه مـیـان مـى آیـد ـ زیـرا درباره پدیده هاى اجتماعى سـیـاسـى نـمـى تـوان بـه رابطه على دست یافت بلکه این نوع روابط همیشه با درصـدى از احـتـمـال بیان مى شود. این امر از آنجا ناشى مى شودکه پدیده هاى سـیاسى و اجتماعى اکثرا تحت تاءثیر عوامل متغیرهاى زیادى قرار دارند که شـنـاسـایـى تمام آن ها از عهده یک محقق علوم اجتماعى خارج است ,به جمله دیـگـر, گـفته مى شود که (اصل چند متغیرى) بر پدیده هاى اجتماعى حاکم اسـت. تـعـریفى که از تحقیق ارائه شد در واقع فقط برازنده تحقیق تبیینى است , زیرا فقط دراین نوع از تحقیق است که مراحل کلى سه گانه سؤال , فرضیه آزمون وجود دارد. بناجهت ن , هدف اصلى یک پژوهشگر علوم سیاسى باید کسب توانایى براى انجام یک تحقیق از نوع تبیینى آن باشد .